Shosholoza

Na twee jaar stond er weer een reis naar Zuid-Afrika gepland. Deels om te kijken hoe het met de projecten staat die de Stichting Qalisa ondersteunt en waar ik mij samen met drie andere dames hard voor maak. Het andere deel om ook gewoon lekker vakantie te hebben na een heel druk jaar!

Op 1 oktober vlogen we naar Johannesburg. Altijd even doorbijten zo’n lange vlucht, maar gelukkig hadden we gekozen voor de rechtstreekse optie, dus geen gedoe met overstappen en kilometers lopen op vliegvelden als Charles de Gaulle. ‘s Avonds hadden we afgesproken met onze vriend in Pretoria, Rudolf van Madikela Tours, om nog even een biertje te doen voordat hij op een reis van 6 weken zou vertrekken.

In de daarop volgende dagen reden we richting het Kruger Park, want een safari mag natuurlijk niet ontbreken op een reis naar Afrika. Zelf ben ik verwend en al vele malen op safari geweest, maar het blijft spannend omdat je nooit weet wat je tegen gaat komen. (Het Kruger Park is zo groot als de helft van Nederland, dus bedenk maar als er een luipaard is gespot in Rotterdam, maar jij zit in Amersfoort, de kans groot is dat jij dat dier over het hoofd gaat zien!) Deze keer hadden we een ‘early morning game drive’ waarbij we al om half vijf ‘s morgens het park in reden. Nog slapende giraffes (zittend), hyena’s en maar liefst 14 witte neushoorns vielen ons ten deel. En natuurlijk olifanten, want die heb ik nog nooit niet gezien ;-)

Vanuit Kruger gingen we door naar Shewula in Swaziland, het eerste project. Shewula is een gemeenschap van zo’n 12.000 mensen, verdeeld over een grote berg. Bovenop de berg is een Mountain Camp gerealiseerd en dat was onze verblijfplaats. 18 Kilometer omhoog hobbelen over een vrij slechte zandweg is geen pretje, maar het uitzicht maakt alles goed en dit was onze verblijfplaats gedurende vier dagen. We hadden twee hand-naaimachines op de kop kunnen tikken en wilden onze contactpersonen in Shewula kennis laten maken met het zelf maken (of repareren) van kleding. Dit alles niet zomaar natuurlijk, want we hebben vorig jaar eerst gevraagd of hier behoefte aan zou zijn. Tot ons plezier hadden de dames inmiddels zelf het initiatief genomen om op naailes te gaan. En dat is precies waar de titel van deze blog op slaat! “Shosholoza” betekent iets dat langzaam maar zeker op gang komt, zoals een trein. De Stiching Qalisa is al enkele jaren bezig om in samenwerking met de lokale bevolking dingen voor elkaar te krijgen, maar het gaat langzaam. Soms te langzaam naar ons idee. Nu kregen wij echter het gevoel dat er wel degelijk voortgang is. Alleen moeten wij telkens weer leren los te laten dat dat op een andere manier gaat dan wij gewend zijn. (Shosholoza is een zeer populair nummer in Zuid-Afrika. Van origine een mijnerslied, is dit nummer sinds de door Zuid-Afrika gewonnen rugbyfinale in 1995 helemaal niet meer weg te denken. Ook in de film ‘Invictus’ wordt het gebruikt. Zoek op YouTube naar ‘Invictus Shosholoza’ en je snapt wat ik bedoel.)

In Shewula is ook een kliniek. Dankzij een gulle gift hadden we vijf stethoscopen ter beschikking voor de zusters die werkzaam zijn in de kliniek. De blijheid op het gezicht van de hoofdzuster toen ze de nieuwe stethoscoop om haar nek deed sprak boekdelen: dit was een zeer gewild object. Nu kon ze de stethoscoop om haar nek houden gedurende haar werkdag, zei ze, net als een dokter. Daar waar eerst één stethoscoop rouleerde onder de zusters, hebben ze er nu elk een tot hun beschikking. Voor ons niet meer dan normaal (hoe kan je anders je werk goed doen?), voor daar een grote schat.

Tijdens ons verblijf in Shewula was het Mountain Camp in rep en roer, omdat één van de 13 vrouwen van de koning haar opwachting zou maken voor een lunch met haar gevolg van 100 man. Daar waar wij ‘s avonds gewoon naar bed gingen, bleef de staff de hele nacht op om te koken. ‘s Morgens trof ik de gietijzeren pannen aan in de vuurpit en in de keuken was iedereen nog steeds druk bezig met de voorbereidingen. Wij werden inmiddels toch ook wel nieuwsgierig naar deze dame, want de opwinding was groot en de spanning voelbaar. Van iedereen die die middag voorbij kwam, hadden we nooit geraden dat de koningin er zo gewoontjes uit zou zien…

Het is dat wij erop stonden om die avond zelf onze maaltijd te verzorgen, zodat de staff naar huis kon om te slapen, anders waren ze nog gebleven.

Eigenlijk hadden we nog veel meer willen doen, maar na vier dagen hadden we precies één dag om terug te rijden naar Johannesburg om onze vlucht naar Kaapstad te halen. Voor mij was het de eerste keer in Kaapstad en wát een verschil met andere steden in Zuid-Afrika! De Nederlandse geschiedenis ligt hier voor het oprapen met alle schepen die zijn vergaan en de handel die er is gedreven. Ik heb het me later pas gerealiseerd, maar we hebben ontzettende mazzel gehad met het weer. Want Kaapstad is als een baby werd ons verteld: it is either wet or windy ;-) Wind staat er zeker en op de Tafelberg was het even doorbijten, maar verder hebben we drie prachtige dagen gehad met een strak blauwe lucht!

Vanuit Kaapstad reden we op ons gemak langs de kust naar Port Elizabeth. Een deel door de wijnstreek, want een wijnproeverij mocht natuurlijk niet ontbreken. Voor een habbekrats kan je bij veel wijnmakers terecht voor een uitgebreide proeverij. Mét bijpassende hapjes om de wijn extra goed uit te laten komen.

In Plettenbergbaai hielden we drie dagen halt om zo te voorkomen dat we elke dag weer de spullen in- en uit moesten pakken (hoezo luxeprobleem, maar tijdens zo’n reis echt een ergernis) . Dichtbij de kust sprongen de bultrugwalvissen enthousiast uit het water. Voor echte mooie foto’s moest je wel met een bootje (kleiner dan de bultrug!) de zee op, dus dat heb ik maar achterwege gelaten. Ik ben niet zo heel goed met beweging in combinatie met fotograferen…

In Port Elizabeth bezochten we het tweede project: Ithemba, de kinderopvang voor gehandicapte kinderen tot 18 jaar uit de sloppenwijken. Ze waren super enthousiast en heel blij om ons te zien. Er moesten steeds weer foto’s worden gemaakt ;-) Gelukkig gingen daar de zaken ook goed en dankzij de gulle giften van familie en vrienden konden we ervoor zorgen dat de kids voorlopig weer kunnen blijven!

We bezoeken ook Samkelo nog. Samkelo is een fysiek gehandicapte jongen die jarenlang bij Ithemba is geweest en een hoop heeft geleerd, maar na zijn 18e moest er een andere plek voor hem worden gezocht. Dat is gebeurd en Samkelo is nu 21 jaar oud. Hij woont in een verzorgingstehuis. Dat is heel mooi, want daar wordt hij beter verzorgd dan thuis het geval zou zijn. Maar naar onze maatstaven is het behoorlijk schrijnend…

Twee jaar geleden heb ik Samkelo ook bezocht, maar toen was de situatie nog anders. Hij was de jongste en er zaten alleen ouderen om hem heen. Nu laat hij ons vol trots zijn vrienden zien, die op diverse plekken in het tehuis wonen. Samkelo begrijpt alles, dat is wel duidelijk. En zijn beste vriend kan heel goed ‘vertalen’ wat Samkelo ons wil vertellen.

Het is goed om te merken dat Samkelo zo geliefd is en zoveel vrienden heeft in het verzorgingstehuis. Maar ondertussen krijgen de bewoners niet altijd te eten en is het verre van fris. Hier zitten jonge mensen die in een rolstoel zitten maar verder helemaal in orde zijn. En er gebeurt niets. Onze harten breken. Wéér. Het liefst zouden we deze jongen met al zijn vrienden meenemen en hen van alle gemakken voorzien. Hoe is het mogelijk dat iemand met een heldere geest in een gemankeerd lichaam toch nog zo’n enorme glimlach op zijn gezicht kan toveren? Daar kunnen wij nog een hoop van leren. Ikzelf vind het al irritant als de trein 5 minuten vertraging heeft…. We worden weer eens met beide benen op de grond gezet!

Deze reis was wederom bijzonder. We hebben de luxe lodges en de wildparken gezien, maar ook de vuiligheid en mensen die niets hebben. Wij hebben elke dag heerlijk gegeten, maar ook mensen gezien die dat geluk niet hebben. Kortom: de onder- en de bovenkant van de maatschappij. Altijd weer komt dan de vraag op of we wel genoeg doen… Maar wij hebben ook verplichtingen en dit is wat we kunnen doen. Zoals Bram Vermeulen zo mooi zingt: “Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde. Het water gaat er anders dan voorheen.”. En zo is het.